Acadia University – Trong bối cảnh mùa xuân đến sớm mang theo cả ánh nắng và nguy cơ từ ve – loài côn trùng tám chân mang mầm bệnh Lyme – một nhóm nghiên cứu từ Đại học Acadia vừa công bố phát hiện đột phá: tinh dầu sả có khả năng làm suy giảm đáng kể khả năng phát hiện con người của ve đen (Ixodes scapularis), mở ra tiềm năng cho các loại thuốc chống ve tự nhiên an toàn và hiệu quả.
Nghiên cứu được công bố trên Current Research in Insect Science, do Tiến sĩ Nicoletta Faraone (Khoa Hóa học), Tiến sĩ Luis Angholeto (Hóa học), Tiến sĩ Kirk Hillier (Sinh học), và thạc sĩ Kayla Gaudet (’22) dẫn đầu. Đây không chỉ là bước tiến quan trọng trong lĩnh vực y sinh, mà còn tạo ra cơ hội học tập thực tiễn quý báu cho sinh viên ngay tại Acadia.
Giải mã mùi hương – tấn công điểm yếu của ve
Không giống như nhiều loài côn trùng khác, ve đen không có mắt và hoàn toàn dựa vào mùi hương để tìm kiếm vật chủ. Chúng đặc biệt nhạy cảm với các hợp chất mà con người phát ra như carbon dioxide và axit butyric.
Nhóm nghiên cứu tại Acadia phát hiện rằng tinh dầu sả không chỉ làm “mờ” mùi hương của con người khiến ve khó xác định mục tiêu, mà còn có tác dụng đẩy lùi, khiến chúng mất phương hướng hoặc rơi khỏi vật chủ tiềm năng.
“Bọ ve tiếp xúc với tinh dầu sả ít có khả năng bò lên cơ thể bạn, và nếu có, chúng cũng sẽ ít cắn hơn,” – Tiến sĩ Faraone chia sẻ. “Tinh dầu này làm ve mất định hướng đến mức có thể rơi xuống.”
Sự thay thế tự nhiên cho DEET: Thân thiện với môi trường và an toàn cho sức khỏe
Trong khi DEET vẫn được sử dụng rộng rãi như chất chống côn trùng, nó tồn tại nhiều mối lo ngại về sức khỏe và môi trường, bao gồm khả năng gây kích ứng da và độc tính với hệ sinh thái thủy sinh.
Tinh dầu sả, theo nhóm nghiên cứu, không chỉ hiệu quả mà còn lành tính, cung cấp một lựa chọn bền vững cho cộng đồng trong bối cảnh biến đổi khí hậu làm tăng mật độ ve ở các khu vực như Nova Scotia.
Đào tạo thế hệ nhà khoa học mới từ… ve
Câu chuyện không chỉ là nghiên cứu – mà còn là hành trình đào tạo sinh viên thông qua trải nghiệm thực tiễn, một trong những điểm mạnh nổi bật tại Đại học Acadia.
Từ việc thu thập mẫu ngoài thực địa, xử lý thí nghiệm trong phòng lab, đến phân tích dữ liệu – sinh viên ở cả bậc đại học và sau đại học đều được tham gia đầy đủ vào các giai đoạn của quá trình nghiên cứu. “Tại Acadia, sinh viên không chỉ học lý thuyết,” – Tiến sĩ Faraone nhấn mạnh. “Các bạn được thực hành, được đóng góp vào nghiên cứu có tác động thực tiễn.”
Một ví dụ tiêu biểu là nền tảng Etick – nơi công chúng gửi hình ảnh ve để xác định chủng loại. Với hơn 8.600 đệ trình tại Nova Scotia từ năm 2020, hệ thống này không chỉ cung cấp dịch vụ cộng đồng, mà còn là nguồn dữ liệu quan trọng phục vụ nghiên cứu về sự phân bố và tiến hóa của ve trên khắp Canada.
Đại học Acadia nổi bật với văn hóa học thuật gắn liền thực tiễn, đặc biệt trong các ngành như Sinh học, Hóa học, Môi trường – nơi sinh viên được khuyến khích tham gia dự án nghiên cứu ngay từ năm đầu. Với các Quan hệ đối tác tài trợ từ NSERC và Mitacs, cùng mạng lưới hỗ trợ trong khu vực Đại Tây Dương, sinh viên quốc tế tại Acadia có cơ hội phát triển chuyên môn, tăng cường kỹ năng nghề nghiệp, và tham gia vào các dự án khoa học mang tính toàn cầu.
